Wielkanoc – najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie
Wielkanoc to najstarsze i najważniejsze święto w tradycji chrześcijańskiej. Co wkładamy do święconki – wielkanocnego koszyka, by później poświecić go w kościele?
Święconka zwana jest w niektórych regionach święconym, to nazwa pokarmów, które wkładamy do koszyka i zanosimy do kościoła w Wielką Sobotę w celu ich poświęcenia. Obrzęd święcenia pokarmów rozpowszechnił się na dobre w VIII wieku zarówno w tradycji wschodnio-, jak i w zachodniochrześcijańskiej. Obecnie wkłada się do święconki i święci się dużo mniejszą ilość pokarmów niż kiedyś. Dawniej święcenie potraw w Wielką Sobotę odbywało się na dworach szlacheckich, ze względu na to, że poświęcone musiało zostać wszystko, co miało znaleźć się na świątecznym stole.
Umieszczenie składników w koszyku
Umieszczanie w wiklinowych koszykach poszczególnych składników ma swoje uzasadnienie w tradycji ludowej jak i religijnej, nie wkładało się ich ot tak. Ostatecznie przyjęło się umieszczać w koszyku siedem darów do święcenia. Teraz jednak panuje większa dowolność i swoboda, dlatego święconki różnią się między sobą, są duże i kolorowe.
Składniki święconki:
- Kiełbasa lub mięso – dawniej był to choćby plaster szynki, a od XIX wieku jej miejsce zastąpiła słynna polska kiełbasa czy domowa wędlina. Do koszyczka wkładamy mięso, które ma zapewnić zdrowie i płodność, a także dostatek, bo przecież dawniej nie każdy mógł sobie pozwolić na ten szczególny pokarm. Mięso w koszyczku to też zwiastun końca postu;
- Jajka – czyli symbol nowego życia oraz zmartwychwstania. Oznacza także zwycięstwo życia nad śmiercią;
- Chleb – czyli podstawowy pokarm każdego człowieka, symbolizuje ciało Chrystusa, a jednocześnie wspólnotę ludzi, którzy gromadzą się wokół pokarmu. Chleb oznacza również płodność, bowiem ciasto chlebowe podczas przygotowania rośnie i pomnaża się. Inna teoria głosi, że chleb to także symbol dobrobytu i pomyślności;
- Sól – minerał życiodajny, dawniej posiadający moc odstraszania wszelkiego zła. W święconce występuje też jako składnik, który sam się nie psuje i nie pozwala psuć się innym pokarmom. Odzwierciedlać ma nieśmiertelność i żywotność;
- Ser – jako produkt mleczny pochodzący od krów, owiec i kóz miał symbolizować przyjaźń zawartą między człowiekiem a siłami przyrody. Produkt ten stanowić ma gwarancję rozwoju stada zwierząt domowych;
- Chrzan – korzeń chrzanu oznaczał dawniej krzepkość, siłę i zdrowie. Ostry w smaku ma wywołać wśród wiernych pobożną refleksję: cieszymy się ze zmartwychwstania, ale też płaczemy z powodu męki pańskiej;
- Słodkości – zazwyczaj w postaci wielkanocnych bab, mazurków lub baranka z cukru czy ciasta – miały zwiastować czas radości i dobrobytu. Ciasta pokazywały też umiejętności domowych gospodyń;
Przeczytaj więcej o Wielkanocy:
- Niebanalne pisanki
- Tradycja malowania jajek